بررسی تنوع ژنتیکی قارچ wilsonomyces carpophilus درخراسان رضوی با استفاده از نشانگرهای مولکولی

wilsonomyces carpophilus عامل لکه غربالی درختان میوه هسته دار از مهمترین و خسارت‏زاترین بیماری‏های درختان میوه هسته دار در اغلب مناطق جهان است. این بیماری باعث ضعف درختان و کاهش کمیت و کیفیت محصول می شود. این تحقیق به منظور بررسی تنوع ژنتیکی قارچ w. carpophilus در استان خراسان رضوی با استفاده از نشانگر‏های مولکولی rep-pcr و rapd-pcr انجام شد. در سال‏های 91 و 92 از باغات هلو، شلیل، آلو، زردآلو و گیلاس شهرستان‏های قوچان، طرقبه-شاندیز، چناران، نیشابور، کلات، تربت حیدریه و مشهد نمونه برداری شد. نمونه‏های آلوده شامل برگ، سرشاخه و میوه به آزمایشگاه منتقل و در آنجا قطعاتی از حد فاصل بافت آلوده و سالم تهیه شد. نمونه ها پس از ضد عفونی سطحی روی محیط کشت های pda، mea و wa کشت داده شدند و در انکوباتور با دماهای 18، 20 و 25 درجه سانتی‏گراد قرار گرفتند. قارچ‏های مشکوک پس از تک اسپور با استفاده از منابع معتبر شناسایی شدند. تنوع ژنتیکی روی 20 جدایه قارچی جداسازی شده از هسته داران شهرستان‏های مختلف استان صورت گرفت. پس از استخراج dna ژنومی، تکثیر dna با استفاده از 13 آغازگر تصادفی rapd و آغازگرهای box a1r، eric2، eric1r، rep2-i و rep1r-i انجام شد. واکنش pcr با نشانگر rep-pcr منتج به تکثیر قطعات متعددی از dna ژنوم قارچ شد. در مجموع تعداد 39 باند تکثیر شد که از این تعداد 38 باند (97/5%)، چند شکلی را نشان دادند. وزن مولکولی قطعاتdna تکثیر شده در محدوده 100 تا 5000 جفت باز بود. از 13 آغازگر نشانگر rapd فقط چهار آغازگر توانستند dna ژنوم قارچ را تکثیر نمایند. در مجموع تعداد 39 باند تکثیر شد که از این تعداد 38 باند (97/5%)، چند شکلی را نشان دادند. وزن مولکولی قطعاتdna تکثیر شده در محدوده 250 تا 5000 جفت باز بود. ماتریکس تشابه بین جدایه‏ها بر اساس ضریب جاکارد محاسبه و تجزیه کلاستر و رسم دندروگرام بر اساس upgma با استفاده از نرم افزار ntsys.pc 2.0 انجام شد. نتایج حاصل از آنالیز نشانگر rep-pcr نشان داد جدایه‏ها در سطح تشابه 69 درصد به 12 گروه یا دودمان کلونی تقسیم شدند. این نشانگر توانسته جدایه‏های شهرستان کلات و چناران را از نظر جغرافیایی و تا حدودی جدایه‏های آلو را از نظر میزبانی از سایر جدایه‏ها جدا کند. همچنین این نشانگر توانست اکثر جدایه‏های زردآلو را از سایر گروه‏ها جدا کند. نتایج حاصل از آنالیز نشانگر rapd نشان داد جدایه‏ها در سطح تشابه 51 درصد به 12 گروه یا دودمان کلونی تقسیم شدند. این نشانگر نیز تا حدودی توانست جدایه‏های آلو و زردآلو را از نظر جغرافیایی و میزبانی از سایر جدایه‏ها جدا کند. نتایج این مطالعه نشان داد که میزان تنوع ژنتیکی این قارچ در استان خراسان رضوی بالاست و با وجود خصوصیات مشترکی نظیر غالبیت، سادگی و سرعت عمل بالا در هر دو سیستم نشانگرهای rep-pcr و rapd، نشانگر rep-pcr قدرت بیشتری و نتایج دقیق تری در آشکارسازی تنوع ژنتیکی جمعیت‏های w. carpophilus دارد.